Deepwater Horizon – największa katastrofa ekologiczna w historii USA

Deepwater Horizon to pływająca platforma wiertnicza klasy RIG, należąca do firmy Transocean i dzierżawiona przez koncern BP (British Petroleum). Była wykorzystywana do odwiertów na głębokich wodach Zatoki Meksykańskiej. Najważniejsze dane techniczne:

• długość: 121 metrów,
• szerokość: 78 metrów,
• głębokość odwiertu: około 1 500 metrów pod powierzchnią wody.

Platforma prowadziła prace na złożu Macondo Prospect, które miało dostarczyć ogromnych ilości ropy naftowej.

Tragiczny dzień – 20 kwietnia 2010 roku

Do tragedii doszło 20 kwietnia 2010 roku. Na platformie trwały prace związane z zabezpieczeniem odwiertu. W wyniku niewłaściwych decyzji technicznych i zaniedbań, doszło do nagłego uwolnienia mieszaniny gazu ziemnego, błota wiertniczego i ropy.

Wybuch nastąpił o godzinie 21:49 czasu lokalnego. Towarzyszyła mu potężna eksplozja i pożar, który objął całą platformę.

Natychmiastowe skutki

• 11 osób zginęło,
• 17 zostało rannych,
• platforma spłonęła i zatonęła dwa dni później – 22 kwietnia 2010 roku,
• rozpoczął się gigantyczny wyciek ropy na dnie oceanu, którego nie udało się zatamować przez wiele miesięcy.

Skala katastrofy ekologicznej

Ilość uwolnionej ropy

Z odwiertu Macondo codziennie wypływało około 4,9 miliona baryłek ropy (ok. 780 000 ton) w ciągu 87 dni, co czyni tę katastrofę największym wyciekiem ropy naftowej w historii USA.

Dla porównania:

• Exxon Valdez (1989) – ok. 37 000 ton,
• Amoco Cadiz (1978) – ok. 223 000 ton,
• Deepwater Horizon – 780 000 ton, wypływających powoli, ale systematycznie.

Obszar skażenia

Rozlana ropa zanieczyściła:

• ponad 1 770 km linii brzegowej w stanach: Luizjana, Missisipi, Alabama i Floryda,
• setki tysięcy hektarów morskich ekosystemów,
• obszary lęgowe ptaków,
• tereny podmokłe i lasy namorzynowe, które są bardzo wrażliwe na zanieczyszczenia.

Działania ratunkowe

W celu opanowania katastrofy podejmowano wiele działań, m.in.:

• zatkanie odwiertu specjalnym „kopułowym” urządzeniem (tzw. cap),
• rozpylanie chemicznych dyspergentów (Corexit), by przyspieszyć rozpad ropy,
• mechaniczne zbieranie plam ropy na powierzchni,
• wypalanie części zanieczyszczeń z oceanu,
• rekultywacja terenów przybrzeżnych przez tysiące pracowników i wolontariuszy.

Skutki ekologiczne

Śmierć i cierpienie zwierząt

Katastrofa Deepwater Horizon miała katastrofalny wpływ na faunę i florę regionu. Szczególnie ucierpiały:

• ptaki morskie – skażone ropą, traciły zdolność do latania i ginęły z głodu lub wychłodzenia,
• delfiny i wieloryby – cierpiały na zaburzenia oddechowe i problemy z rozrodem,
• żółwie morskie – szczególnie młode osobniki ulegały zatruciu,
• ryby i skorupiaki – wystąpiły masowe śnięcia i zakłócenia ekosystemów.

Eksperci ocenili, że:

• zginęło ok. 800 000 ptaków,
• 65 000 delfinów i waleni mogło zostać dotkniętych długoterminowymi skutkami,
• zniszczeniu uległy całe populacje koralowców głębinowych.

Wpływ na środowisko wodne

Dyspergenty, których używano do walki z ropą, choć skuteczne w krótkim okresie, miały toksyczne działanie na plankton i organizmy morskie, w tym:

• zakłócenia w rozwoju larw i narybku,
• zatrucia układów oddechowych ryb i bezkręgowców,
• kumulację toksyn w łańcuchach pokarmowych.

Społeczno-gospodarcze konsekwencje

Utrata źródeł dochodu

Katastrofa uderzyła w wiele gałęzi lokalnej gospodarki:

• rybołówstwo – przez miesiące obowiązywał zakaz połowów,
• turystyka – kurorty nadmorskie zostały opustoszałe,
• gastronomia i przemysł spożywczy – brak świeżych owoców morza sparaliżował lokalne rynki.

Koszty ekonomiczne

Szacunkowe koszty BP i partnerów:

• ponad 60 miliardów dolarów,
• w tym odszkodowania, grzywny, koszty czyszczenia i rekompensaty.

Firma poniosła również olbrzymie straty wizerunkowe, a jej reputacja została mocno nadszarpnięta na lata.

Odpowiedzialność i procesy sądowe

Kto był winny?

Po długim dochodzeniu ustalono, że winę za katastrofę ponosiły m.in.:

• BP – za pośpiech i presję czasową na ukończenie odwiertu,
• Transocean – właściciel platformy, który zlekceważył procedury bezpieczeństwa,
• Halliburton – dostawca cementu użytego do uszczelnienia odwiertu, który okazał się wadliwy.

Najważniejsze wyroki i kary

• BP przyznało się do winy i zgodziło się zapłacić rekordową grzywnę w wysokości 18,7 miliarda dolarów,
• Transocean zapłaciło 1,4 miliarda dolarów,
• Halliburton – 1,1 miliarda dolarów.

Był to największy ugodowy wyrok finansowy w historii USA w sprawach związanych z ochroną środowiska.

Tabela: Porównanie największych wycieków ropy w historii

Katastrofa	Rok	Ilość ropy	Miejsce	Czas trwania wycieku
Deepwater Horizon	2010	780 000 ton	Zatoka Meksykańska, USA	87 dni
Amoco Cadiz	1978	223 000 ton	Bretania, Francja	kilka dni
Exxon Valdez	1989	37 000 ton	Alaska, USA	kilka dni
Ixtoc I	1979	470 000–1 500 000 t	Zatoka Meksykańska, Meksyk	290 dni

Co się zmieniło po katastrofie Deepwater?

Reformy i nowe przepisy

Po katastrofie wprowadzono szereg reform:

• zaostrzenie przepisów dotyczących odwiertów głębinowych,
• powołanie nowego urzędu nadzorującego bezpieczeństwo wiertnicze – BSEE (Bureau of Safety and Environmental Enforcement),
• obowiązkowe plany awaryjne i systemy zapasowe na platformach,
• większe kontrole sprzętu i procedur.

Zmiany w świadomości społecznej

Katastrofa uświadomiła milionom ludzi na całym świecie, że:

• ropa nie jest bezpiecznym źródłem energii,
• potrzebujemy alternatywnych, zrównoważonych źródeł,
• wielkie korporacje muszą ponosić odpowiedzialność za swoje działania.

Dziedzictwo Deepwater Horizon

Wybuch platformy Deepwater Horizon to nie tylko opowieść o błędach, chciwości i zaniedbaniach. To także historia o tym, jak katastrofa może zmusić świat do działania.

Wciąż jednak istnieją:

• tysiące platform wiertniczych,
• setki ryzykownych odwiertów,
• dziesiątki firm działających bez wystarczających zabezpieczeń.

Dlatego historia Deepwater Horizon powinna być przestrogą i przypomnieniem, że człowiek nie może traktować natury jak nieskończonego zasobu. Musimy wybierać mądrzej – zanim będzie za późno.