Strefa niskoemisyjna – sposób na czystsze powietrze i zdrowsze miasta

Strefa niskoemisyjna (ang. Low Emission Zone – LEZ) to wydzielony obszar miasta, do którego dostęp mają tylko pojazdy spełniające określone normy emisji spalin. Jest to jedno z rozwiązań stosowanych w celu poprawy jakości powietrza i ograniczenia emisji szkodliwych substancji, takich jak tlenki azotu (NOx) i pyły zawieszone (PM10, PM2.5).

Wprowadzenie stref niskoemisyjnych ma na celu redukcję smogu i ochronę zdrowia mieszkańców, szczególnie w dużych miastach, gdzie problem zanieczyszczenia powietrza jest najbardziej odczuwalny.

Jak działają strefy niskoemisyjne?

Strefy niskoemisyjne działają na podstawie ograniczeń dotyczących emisji spalin dla pojazdów wjeżdżających na ich teren. Samochody muszą spełniać określone normy ekologiczne, najczęściej normy emisji Euro.

Podstawowe zasady funkcjonowania stref LEZ:

• Klasyfikacja pojazdów według normy Euro – starsze pojazdy, emitujące więcej zanieczyszczeń, mają ograniczony dostęp.
• Naklejki ekologiczne – w wielu krajach wymagane jest oznakowanie pojazdów informujące o ich kategorii emisji.
• Opłaty za wjazd lub całkowity zakaz – niektóre miasta wprowadzają opłaty dla pojazdów niespełniających norm lub całkowicie zakazują ich wjazdu.
• Monitoring przestrzegania przepisów – systemy kamer i kontroli drogowych sprawdzają, czy pojazdy spełniają wymogi.

Korzyści wynikające z wprowadzenia stref niskoemisyjnych

Poprawa jakości powietrza

Główną zaletą stref niskoemisyjnych jest znacząca redukcja ilości zanieczyszczeń w powietrzu. Ograniczenie ruchu pojazdów o wysokiej emisji pozwala na zmniejszenie stężenia szkodliwych substancji, takich jak:

• Tlenki azotu (NOx) – główny składnik smogu fotochemicznego, negatywnie wpływający na układ oddechowy.
• Pyły zawieszone (PM10, PM2.5) – drobne cząsteczki powodujące choroby płuc i układu krążenia.
• Dwutlenek węgla (CO₂) – główny gaz cieplarniany odpowiedzialny za zmiany klimatyczne.

Ochrona zdrowia mieszkańców

Lepsza jakość powietrza oznacza mniejsze ryzyko chorób związanych z zanieczyszczeniami atmosferycznymi. Wprowadzenie stref niskoemisyjnych przyczynia się do redukcji zachorowań na:

• Astmę i choroby układu oddechowego.
• Przewlekłą obturacyjną chorobę płuc (POChP).
• Choroby serca i układu krążenia.
• Alergie i podrażnienia oczu oraz skóry.

Zmniejszenie hałasu w miastach

Ograniczenie ruchu pojazdów spalinowych przyczynia się także do obniżenia poziomu hałasu, co poprawia komfort życia mieszkańców.

• Mniejszy hałas drogowy – mniej pojazdów spalinowych oznacza niższy poziom dźwięków generowanych przez silniki i układy wydechowe.
• Większy komfort życia – cichsze miasta sprzyjają zdrowiu psychicznemu i poprawiają jakość snu mieszkańców.

Promowanie ekologicznego transportu

Strefy niskoemisyjne zachęcają do korzystania z alternatywnych środków transportu, takich jak:

• Samochody elektryczne i hybrydowe – które często mają darmowy lub uprzywilejowany wjazd do strefy.
• Transport publiczny – większa liczba pasażerów w autobusach i tramwajach zmniejsza ruch indywidualnych aut.
• Rowery i hulajnogi – rozwój ścieżek rowerowych ułatwia korzystanie z ekologicznych środków transportu.

Wady i wyzwania związane ze strefami niskoemisyjnymi

Koszty dla kierowców

Wprowadzenie stref niskoemisyjnych wymaga od właścicieli starszych pojazdów inwestycji w bardziej ekologiczne rozwiązania.

• Konieczność wymiany samochodu – właściciele starszych aut mogą być zmuszeni do zakupu nowego pojazdu spełniającego normy.
• Opłaty za wjazd – w niektórych miastach kierowcy mogą płacić za możliwość poruszania się po strefie niskoemisyjnej.

Wymogi infrastrukturalne

Aby strefy niskoemisyjne działały skutecznie, konieczne jest odpowiednie przygotowanie infrastruktury miejskiej.

• Rozbudowa sieci ładowarek dla aut elektrycznych – aby ułatwić przejście na samochody bezemisyjne.
• Poprawa transportu publicznego – zwiększenie liczby połączeń autobusowych, tramwajowych i kolejowych.
• Systemy monitoringu – kamery i czujniki kontrolujące pojazdy wjeżdżające do strefy.

Możliwa krytyka społeczna

Niektóre grupy społeczne mogą negatywnie oceniać wprowadzenie stref niskoemisyjnych, szczególnie jeśli wiąże się to z dodatkowymi kosztami dla mieszkańców i przedsiębiorców.

Przykłady miast ze strefami niskoemisyjnymi

Londyn

Londyn jest jednym z liderów wprowadzania stref niskoemisyjnych. Obowiązuje tam Ultra Low Emission Zone (ULEZ), która obejmuje większość miasta i nakłada wysokie opłaty na pojazdy niespełniające norm.

Berlin

W Berlinie działa Umweltzone, gdzie do ruchu dopuszczone są wyłącznie pojazdy spełniające określone normy emisji spalin. Kierowcy muszą posiadać naklejki ekologiczne informujące o klasie emisji.

Warszawa

W 2024 roku Warszawa planuje wprowadzenie strefy czystego transportu, która obejmie ścisłe centrum miasta. Jej celem jest ograniczenie liczby starych pojazdów i poprawa jakości powietrza.

Tabela: Porównanie stref niskoemisyjnych w wybranych miastach

Miasto	Rodzaj strefy	Obszar objęty strefą	Opłaty dla pojazdów niespełniających norm
Londyn	ULEZ	Całe centrum	12,50 funtów dziennie
Berlin	Umweltzone	Śródmieście	Zakaz wjazdu dla starych diesli
Warszawa	SCT	Centrum miasta	Planowane ograniczenia