Jednym z najważniejszych zadań stawianych przed sektorem energetycznym jest stworzenie inteligentnej sieć elektroenergetycznej, która w sposób efektywny ekonomicznie integruje zachowania i działania wszystkich przyłączonych do niej użytkowników – wytwórców, odbiorców i prowadzących obydwie te działalności – w celu zapewnienia funkcjonowania ekonomicznie efektywnego zrównoważonego systemu charakteryzującego się wysokim poziomem jakości energii elektrycznej oraz niskim poziomem strat, jednocześnie zapewniając pewność i bezpieczeństwo zasilania. Ta innowacyjność na rynku energii elektrycznej w Polsce zapoczątkuje transformację energetyczną na poziomie regionalnym. Dzięki inteligentnej, zintegrowanej generacji prosumentów zwiększy się zdolność bilansowania systemu elektroenergetycznego przy dużym udziale niespokojnej generacji OZE. Integracja z systemem elektroenergetycznym pojazdów elektrycznych oraz systemów ogrzewania i chłodzenia zwiększy poszanowanie dla energii. Inteligentne systemy magazynowania energii skutkować będą spadkami ich cen. Inteligentny rynek i klienci spowodują rozwój programów zarządzania popytem energii. Dzięki temu możliwe będzie powstanie spółdzielni energetycznych oraz klastrów energetycznych, które będą mogły w sposób innowacyjny konkurować na rynku energii, opierając swoją konkurencję na różnorodności form energii pierwotnej występującej na danym terenie.
Polskie przepisy regulujące działalność spółdzielni określają, iż członkami spółdzielni mogą być osoby fizyczne, a także osoby prawne, nie ma zatem przeszkód, aby spółdzielnię tworzyły również jednostki samorządowe, np. gminy. W polskich realiach spółdzielnię można zawiązać także w celu budowy i eksploatacji źródła OZE wytwarzającego energię przede wszystkim na potrzeby społeczności lokalnej. Instytucja spółdzielni energetycznej ma być instrumentem wspierającym energetykę prosumencką. Obecnie obowiązujące przepisy zakładają, iż spółdzielnię energetyczną mogą tworzyć przynajmniej trzy osoby, niezależnie od tego, czy są to osoby fizyczne, czy prawne. Poza formalnościami związanymi z zawiązaniem spółdzielni w celu rozpoczęcia działalności w zakresie wytarzania lub obrotu energią konieczne jest również spełnienie wymogów przewidzianych dla przedsiębiorstw energetycznych. W Polsce w 2014 r. powstała pierwsza spółdzielnia energetyczna Nasza Energia. Jest to inicjatywa prywatno-samorządowa. Członkami-założycielami są dwie firmy prywatne oraz cztery sąsiadujące ze sobą gminy: Sitno, Skierbieszów, Komarów – Osada i Łabunie. Każdy członek spółdzielni posiada część własności w infrastrukturze i partycypuje w zyskach. Ze względu na lokalny potencjał, jaki dostrzegli członkowie spółdzielni Nasza Energia, postawiono na inwestycje w biogazownie rolnicze. Budowany jest kompleks elektrowni biogazowych połączonych ze sobą autonomiczną siecią4.
Lokalne mikroklastry energetyczne (LME) to z kolei porozumienia podmiotów, które oferują usługi wytwarzania, dystrybucji, magazynowania i zaopatrzenia w energię i paliwa na obszarze lokalnym. Dzięki LME zwiększa się bezpieczeństwo energetyczne całego kraju, a same LME zachowują opłacalności ekonomiczną, finansową dzięki kompleksowemu systemowi wsparcia. Mikroklastry energetyczne wykorzystują wszystkie dostępne źródła energii w zależności od zasobów energii na swoim terenie. Nadwyżki wyprodukowanej energii elektrycznej, chłodu lub ciepła są magazynowane w magazynach BTS (Build to Suit). Magazyny BTS są projektowane i budowane według indywidualnych preferencji i na potrzeby dedykowanego odbiorcy. Podstawą funkcjonowania LME jest rozbudowany system BMS (Building Managment Systems). Słowo „rozbudowany” jest kluczowe, gdyż system nie funkcjonuje na obszarze budynku, tylko na obszarze o wiele większym. System spełnia rolę zaawansowanego narzędzia, którego celem jest efektywne sterowanie instalacjami wchodzącymi w skład LME. Głównym zadaniem systemu jest minimalizacja kosztów przy jednoczesnym zwiększeniu funkcjonalności i bezpieczeństwa energetycznego. Aby było to możliwe, system monitoruje lokalne sieci, estymuje możliwe zapotrzebowanie na energię oraz tworzy algorytmy zarządzania systemem. System ten nazywany jest też często Mikro Smart Gridem. Przykładem LME jest Przywidzki Gminny Mini Klaster Energetyczny.
Porozumienie z 5 maja 2016 r. o przystąpieniu do mikroklastra w Przywidzu podpisały:
- gmina Przywidz,
- Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego,
- Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Gdańsku,
- oddział regionalny ogólnokrajowego banku z Gdańska,
- Instytut Maszyn Przepływowych Polskiej Akademii Nauk (jako patronat honorowy).
Do współpracy w ramach działalności klastra zgłosiły się przedsiębiorstwa:
- produkujące pionowe turbiny wiatrowe,
- produkujące kontenerowe mikrobiogazowie,
- instalujące panele fotowoltaiczne,
- projektujące i produkujące agregaty kogeneracyjne,
- produkujące systemy zarządzania energią.
Energia, wytworzona w wybudowanych z inicjatywy klastra urządzeniach, wykorzystywana będzie przez obiekty samorządowe i mieszkańców z terenu gminy w lokalnej sieci. Dodatkowym elementem działalności klastra będzie umożliwienie jednostkom naukowo-badawczym prowadzenia badań nad doskonaleniem wytwarzania oraz wykorzystywania energii ze źródeł odnawialnych.
