Innowacyjność gospodarki, najogólniej rzecz ujmując, to skuteczne wdrożenie do rzeczywistości gospodarczej nowości. Innowacją jest zarówno opracowanie nowego produktu finalnego, jak i wprowadzenie do biznesu nowych rozwiązań służących usprawnieniu organizacji przedsiębiorstwa, udoskonaleniu technologii produkcji, wzmocnieniu strategii marketingowej, ulepszeniu komunikacji z klientami czy zwiększeniu efektywności procesów zaopatrzeniowych [Oslo, 2005]. Według M. Kicińskiego [2013] st.11 : „Bycie innowacyjnym nie jest sztuką samą w sobie. (…) «Inaczej» musi oznaczać «lepiej». Czasem w pogoni za innowacyjnością zapomina się o tym oczywistym fakcie”.
Same innowacje mogą zapewnić korzyści nie tylko firmom prywatnym, ale także administracji publicznej, uczelniom, a przede wszystkim lokalnym społecznościom, które wielokrotnie są głównymi beneficjentami innowacji. Innowacje same w sobie wkraczają do gospodarki głównie przez przedsiębiorstwa. Przedsiębiorstwa najczęściej, szukając innowacyjności, współpracują z uczelniami lub rozwijają własne działy badawcze. Często też w rolę przedsiębiorców wprowadzających innowacje wchodzą sami naukowcy.
W przypadku małoskalowej energetyki odnawialnej najczęstsza droga do innowacji prowadzi od miłośników i pasjonatów danej technologii, którzy realizując swoje pomysły, poszukują wsparcia merytorycznego i naukowego, trafiają na swojej drodze na naukowców specjalizujących się w danej technologii. Odwrotnie jest w przypadku zawodowej energetyki odnawialnej, gdzie najczęściej za innowacje odpowiadają działy badawcze dużych firm danego sektora, które współpracują z wybranymi jednostkami naukowymi i samorządowymi organizacjami gminnymi.
Światowy sektor energetyczny znajduje się obecnie w okresie znacznych zmian. Gwałtowny wzrost zapotrzebowania na energię w krajach rozwijających się jest kluczowym czynnikiem wpływającym na rynek energii. Rozwój nowych technologii wpłynął na zwiększenie efektywności we wprowadzaniu nowych rozwiązań w różnych sektorach energetyki, w szczególności w sektorze OZE. Jak wynika z rys. 1, największy wzrost produkowanej energii od 1995 r. można było zaobserwować w dynamicznie rozwijającej się Azji.
Rys. 1. Światowa produkcja energii
Źródło: opracowanie własne na podstawie: [EU Energy in Figures]
Porównując dane dotyczące produkcji energii, warto odnotować dynamiczny wzrost produkcji energii elektrycznej z OZE (rys. 2).
Rys. 2. Światowe źródła energii
Źródło: opracowanie własne na podstawie: [EU Energy in Figures]
Porównując już samą Europę i jej produkcję energii elektrycznej w danej technologii, należy zauważyć, że każdy kraj w Europie posiada miks energetyczny dostosowany do swoich zasobów energii oraz sytuacji makroekonomicznej (rys. 3). Również należy zauważyć, że wszystkie kraje europejskie rozwijają w swoich narodowych miksach energetycznych technologie OZE, przy czym warte podkreślenia jest to, że polski miks na tle całej Europy wygląda bardzo ubogo i jednolicie, a Polska energetyka zawodowa oparta jest na węglu.
Rys. 3. Europejskie źródła energii elektrycznej w 2015 r.
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Eurostat.
Porównując dane o produkcji energii elektrycznej z 2014 i 2015 r. (rys. 4–5), zauważyć można, że ponad 83% polskiej energii elektrycznej pochodzi z bezpośredniego spalania węgla. Dodatkowo należy być świadomym, że większość elektrowni przemysłowych opalana jest także węglem, a energia elektryczna tam powstała wykorzystywana jest na potrzeby zakładu przemysłowego, przy którym się znajduje.
Rys. 4. Produkcja energii elektrycznej w 2014 i 2015 r.
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z miesięcznych raportów, z funkcjonowania Krajowego Systemu Elektroenergetycznego i Rynku Bilansującego (dane operatywne).
Rys. 5. Struktura produkcji energii elektrycznej w 2014 (a) i 2015 (b) r.
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z miesięcznych raportów z funkcjonowania Krajowego Systemu Elektroenergetycznego i Rynku Bilansującego (dane operatywne).
Analizując sam sektor OZE w naszym kraju, należy zauważyć, że od 2012 r. nastąpiła duża zmiana w ilości wytworzonej energii elektrycznej powstałej w procesie współspalania. Spadek ilości wyprodukowanej energii w procesie współspalania spowodował wzrost energii wytworzonej przez energetykę wiatrową, która stała się dominującą technologią OZE w Polsce. Na taki stan rzeczy złożyła się zapaść na rynku zielonych certyfikatów oraz znaczące zwiększenie się liczby zainstalowanych nowych turbin wiatrowych. Ilość energii elektrycznej wytworzonej z OZE w latach 2005–2016 przedstawiono na rys. 6.
Rys. 6. Ilość energii elektrycznej wytworzonej z OZE w latach 2005–2016, potwierdzonej świadectwami pochodzenia wydanymi do 31 marca 2016 r.
Źródło: opracowanie własne na podstawie: [Ilość energii elektrycznej…].
Analizując rys. 7 przedstawiający moc zainstalowaną w technologiach OZE, należy stwierdzić, że technologie wiatrowe to prawie 70% mocy zainstalowanej w OZE w Polsce. Należy też mieć na uwadze, że porównanie sumarycznej mocy zainstalowanej w OZE i technologiach konwencjonalnych nie jest właściwe z podstawowego powodu: znaczące w naszym miksie energetycznym technologie OZE, jak energia wiatrowa czy słoneczna, wytwarzają energię elektryczną tylko wtedy, kiedy są ku temu korzystne warunki atmosferyczne, takie jak prędkość wiatru powyżej 4 m/s dla turbin wiatrowych oraz promieniowanie słoneczne dla paneli fotowoltaicznych.
Rys. 7. Moc zainstalowana [MW] według stanu na 31 marca 2016 r.
Źródło: opracowanie własne na podstawie: [Ilość energii elektrycznej…].
Analizując światowe trendy, należy stwierdzić, że światowa produkcja energii elektrycznej coraz mocniej ukierunkowuje się na OZE. Poza oczywistymi powodami, takimi jak chęć dbania o środowisko, spowodowana jest ogromnym rozwojem turbin wiatrowych, które jeszcze w 1990 r. miały 30 m średnicy i wysokość około 55 m przy mocy znamionowej 300 kW. Dzisiejsza największa turbina wiatrowa posiada wirnik o średnicy 164 m, masz wysokości 120 m i moc znamionową 7 MW. Równolegle do rozwoju turbin wiatrowych w ostatnich latach można zaobserwować także ogromny rozwój sprawności paneli fotowoltaicznych z kilku procent sprawności konwersji w latach 90. XX w. do ponad 20% obecnie.
